İdrar Kaçırma

İdrar kaçırma, mesane kontrolünün kaybolarak idrarın istem dışı damlalar halinde veya daha yoğun olarak kaçmasıdır. Kadınlarda herhangi bir yaşta başlayabildiği gibi,bazı hareketlerle olabilir. Gebelik yada doğum veya menapoz sonrası da başlayabilir.Tedavi edilebilen bir durumdur.Kontrol altına alınabilir yada tamamen ortadan kaldırılır.

İdrar kaçırmanın çeşitleri:

Stres inkontinans ( stresle idrar kaçırma )
Öksürmek ,hapşırmak,ağır kaldırmak gibi durumlar karın içi basıncını arttırarak, mesaneya basınç yüklerler.Eğer pelvik taban kasları ve üretra sfinkteri yeterli güçte değilse üretra kapalı kalamaz ve artan basınç mesane boynunun açılmasına yol açar ve idrar kaçar.

İdrarı tutan bu kasları zayıflatan durumlar:

• Gebelik veya normal doğum
• Hormon yapısındaki değişiklikler (örn: menapoz)
• Histerektomi (rahimin çıkarılması) veya diğer pelvis cerrahileri
• Aşırı kilolu olma

Urge inkontinans (acil idrar kaçırma):

Mesanede çok az idrar olsa bile bazen beyine acil idrar yapma ihtiyacı sinyalleri gider.Mesane içi basınç yükselerek mesane kasılır.Üretra sfinkteri ve pelvik taban kasları kasılı kalmasına rağmen mesane kasılmaya devam ederek idrarın kaçmasına yol açar.

Yetişememe tarzındaki acil idrar kaçırma nedenleri:

• Mesane enfeksiyonları
• Mesanenin sinir veya kas hastalıkları
• Beyin rahatsızlıkları (örn: felç)
• Bazı ilaçlar

Taşma inkontinası:

Eğer sinirler zarar görmüşse veya mesane kasları çok zayıflamışsa idrar yapma sinyali beyine hiç ulaşmayabilir.Mesane dolu kalır.Artan idrarın oluşturduğu basınç, mesane boynunun damlatma tarzında idrar kaçırmasına neden olur.

Bu durumun nedenleri:

• Felçler
• Diabet veya parkinson gibi hastalıklar
• Bazı ilaçlar
• Radyoterapi

TEDAVİ:

En iyi tedavi idrar kaçırmanın tipinin belli olmasına bağlıdır.Şikayetlerin sıklığı,şiddeti ve süresi,hastanın yaşı ve diğer hastalıkları da tedaviyi etkileyen faktörlerdir.

Yaşam Tarzı Değişiklikleri:

Diğer tedavi yöntemlerine yardımcı olurlar.Sigarayı bırakmak,kilo vermek,kafeinli içecekleri ve alkolü azaltmak,bazı besinlerden uzak durmak gibi.. Ayrıca alınan sıvıların belli durumlarda veya gece kısıtlanması, sıvı alımının belirli saatlerde bir plan çerçevesinde ayarlanması da gerekebilir.

Periodik Zamanlarda İdrar Yapma:

Bu daha önce çeşitli testlerle saptanan mesane hacmini göz önüne alarak, doktorun belirlediği saatlerde idrar kesesini boşaltmak suretiyle, ani idrar hissinin gelmesini engellemek amacıyla yapılır.Böylece idrarı yetiştirememe riski azaltılmış olur.

Kegel Egzersizleri:

• Her yerde yapılabilen ve yapılması oldukça kolay olan bu egzersizlerde önemli olan doğru kasları çalıştırabilmektir.Bu kaslar idrar yaparken idrar akımını kesen veya gaz çıkarılmasını engelleyen kaslardır.Bu kaslar sanki idrarı kesmek istercesine belli bir süre kasılır sonra gevşetilir.Bu işlem on ile yirmi kere tekrarlanır.Bu arada dikkat edilmesi gereken husus pelvis kasları kasılırken karın ve bacak kaslarını gevşek olmasıdır.
• Pelvik taban kasları güçlendikçe ,egzersiz sırasında çeşitli vajinal ağırlıklar kullanılabilir.

Mesane Eğitimi:

Acil idrar hissi geldiğinde Kegel egzersizleri yardımıyla mesanenin kasıcı kasları gevşetilerek idrar hissinin ortadan kalkması sağlanır.Doktorun belirlediği bir program çerçevesinde ve mesane kapasitesi göz önüne alınarak aşama aşama idrar tutma süresi uzatılır.

Biofeedback:

Bu teknikte pelvik taban kaslarının doğru şekilde kasılabilmesi için bilgisayardan yararlanılır..Vajene veya makata yerleştirilen bir cihaz yardımıyla,kasılma esnasındaki sinyaller bilgisayar monitöründe görülür.Hasta doğru veya yanlış kasılmaları izleyerek öğrenir.

Elektriki Uyarma:

Vajene yerleştirilen cihazlar yardımıyla zayıflamış olan pelvik taban kaslarına zayıf elektrik akımı gönderilerek bu kasların güçlenmesi sağlanır.Ağrısız ve kolay bir tedavidir.

Temiz Aralıklı Kateterizasyon:

Mesane felçlerinde uygulanan,idrar torbasını belirli aralıklarla bir tüp yardımıyla boşaltma yöntemidir.İdrar torbasını tam boşaltamayan hastalarda kronik enfeksiyonlardan korunmak amacıyla da başvurulur.

İlaç Tedavisi:

Çeşitli ilaçlar yardımıyla mesane kasları gevşetilerek,mesane kasılmaları ortadan kaldırılır ve mesane kapasitesi arttırılır. Böylece acil idrar hissi ve yetiştirememe tarzındaki idrar kaçırma önlenmeye çalışılır.

Bu ilaçlar:

• Oxybutynin (üropan, ditropan )
• Tolterodin (detrusitol, detrol)
• İmipramin (tofranil )
• Probanthelin (bantinova )
• Trospium chlorid (spazmex )

Diğer bir grup ilaçlar yardımıyla da üretra ve mesane boynundaki kaslar kasılmak suretiyle güçlendirilir ve stresle ( öksürme hapşırma vs.) idrar kaçırma ortadan kaldırılmaya çalışılır.

Bu amaçla kullanılar ilaçlar:

• Ephedrine (efedrin,asthmadol)
• Pseudoefedrin ( sudafed )
• Duloxetin

Ayrıca topikal veya sistemik östrojenler le de idrar borusu, mesane ve vajenin adele tonusu artırılarak idrar kaçırma azaltılabilir.

Bütün bu ilaçların etkileri kişiden kişiye değiştiği için doz ayarlanması gerekmektedir.Ayrıca kullanan hastalarda farklı yan etkiler oluşabildiği için bu ilaçları doktor kontrolünde kullanmak ve etkilerinin görülebilmesi için sabırlı olmak gerekmektedir.

Cerrahi Tedavi:

Diğer tedavi seçeneklerinin etkisiz kaldığı stresle idrar kaçırma (öksürme, hapşırma, gülme,aktivitede bulunma vb.) durumlarında uygulanan en etkin yöntemdir.Başarı şansı kişiye ve seçilen yönteme göre % 75 ile % 95 arasındadır.

Ameliyattan önce genellikle ürodinami testi yapılarak hastaya uygulanacak yöntem kararlaştırılır.Aspirin ve diğer kanı sulandırıcılar 3-4 gün önceden kesilir.Sigara içmemesi tavsiye edilir.

Ameliyat ya karın açılarak veya vajinal yoldan yapılır.Bazen her iki yoldan yapmak gerekebilir.Ameliyat sırasında idrar torbasının boynuna ve idrar borusuna destek sağlanarak, bu organlar orijinal yerlerine yerleştirilirler.Böylece idrar borusu stres halinde kapalı kalır.Bazen idrar borusu sfinkterine baskı sağlayacak bir ek doku koymak gerekebilir.

Ameliyat sonrası 1-4 gün hastanede yatmak ve sonda takılması gerekebilir.Bazen mesane 3-4 gün bir tüp koyulabilir. Ameliyat sonrası evde 2-3 hafta istirahat gerekir.

Son yıllarda geliştirilen TVT (trans vajinal tape ) yöntemiyle % 95 e varan başarılar elde edilmiştir.Nispeten basit bir teknik olan TVT de idrar borunun ortasına stres anında kapalı kalmasını sağlayacak bir band yerleştirilir.Hasta aynı gün veya ertesi gün sondasız olarak eve gönderilir.Gerekirse lokal anestezi ile de yapılabilecek bu yöntemden 3-4 gün sonra hastalar normal yaşantılarına dönerler.

Ameliyatın başarısını arttırmak için hastalara sigarayı bırakması ,kilo vermesi, kabız olmaması,çok yoğun öksürmemesi ve bir süre ağır kaldırmaması önerilir.Ameliyatın kanama,enfeksiyon gibi nadir görülen minör komplikasyonları olabilir.

Üretra (İdrar Borusu) Çevresine Enjeksiyonlar:

Ameliyattan yarar göremeyen veya ameliyat olamayacak hastalara uygulanan bu yöntemde idrar borusun çevresine lokal anestezi altında üretrayı şişirerek, kapalı tutacak çeşitli maddeler enjekte edilir.Bunlar kollagen, polytef veya makroplasti adını alan farklı protein veya kimyasal yapıda maddelerdir.Birkaç kez uygulama yapmak gerekebilir. Başarı şansı % 50 –70 arasındadır.

Botoks Enjeksiyonları:

Çok yeni olan bu yöntemde mesane adalesine botulinum toksini enjekte edilerek mesanenin kasıcı kaslarında geçici gevşeme sağlanır ,böylece acil idrar hissi ve yetiştirememe tarzındaki idrar kaçırma tedavi edilmeye çalışılır.Henüz araştırma amacıyla kullanılan bu yöntem ilerisi için umut vaat etmektedir.